Την Παρασκευή, 4 Απρίλη 2025, η Κινηματογραφική Λέσχη Νέας Ιωνίας «Μπλόκο» παρουσίασε τη γνωστή βιογραφική ταινία «Ημερολόγια Μοτοσικλέτας», του βραβευμένου με Όσκαρ σκηνοθέτη Βάλτερ Σάλες. Η ταινία είναι βασισμένη στα απομνημονεύματα του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα και του φίλου του Αλμπέρτο Γρανάδο.
Στην προβολή παραβρέθηκε αντιπροσωπία του Ελληνοκουβανικού Συνδέσμου Φιλίας και Αλληλεγγύης μετά από πρόσκληση της Κινηματογραφικής Λέσχης. Ο Πρόεδρος του, Νίκος Καρανδρέας, προλόγισε τη βραδινή προβολή και μίλησε για τη ζωή και τη σημασία του μεγάλου επαναστάτη και για την τιτάνια προσπάθεια της Κουβανικής Επανάστασης να σταθεί όρθια έχοντας να αντικαταστήσει το δολοφονικό αποκλεισμό των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.
Η παρέμβαση του Προέδρου του Συνδέσμου
Θεωρώ πως δεν είναι σωστό να μιλάει κανείς για τον Ερνέστο Γκεβάρα δε λα Σέρνα με συμβατικό τρόπο, αναφέροντας δηλαδή στοιχεία της βιογραφίας του διανθισμένα με μερικά κείμενά του. Η εξαιρετική και άκρως αντισυμβατική του προσωπικότητα, η μεγάλη -δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με τον πραγματικό χρόνο της ζωής του- δράση σε όλους τους τομείς της επαναστατικής διαδικασίας (στρατιωτικό, πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό) δεν μπορεί να καλυφθεί ούτε σε δέκα λεπτά, ούτε σε δύο ώρες.
Θα προσπαθήσω να σκιαγραφήσω συνοπτικά τα στοιχεία της προσωπικότητας και της δράσης του, ιδιαίτερα αυτά που νομίζω πως είναι τα πιο σημαντικά. Αυτά που είναι επίκαιρα στις σημερινές πολύ δυσοίωνες συνθήκες, όπου οι ιμπεριαλιστικές χώρες κονταροχτυπιούνται με μανία για τα κέρδη και την παγκόσμια κυριαρχία με κίνδυνο να οδηγήσουν την ανθρωπότητα στον όλεθρο· τώρα που μια ακόμα γενοκτονία εξελίσσεται στη γειτονιά μας, στην Παλαιστίνη, και που εντείνεται ο γενοκτόνος αποκλεισμός της Κούβας.
Σήμερα, όπως και πριν 66 χρόνια, η κουβανική επανάσταση και ένας από τους κύριους εκφραστές της, ο Τσε Γκεβάρα, δείχνουν τη μια και μόνη δυνατή λύση: την πάλη του μεγάλου στρατού του προλεταριάτου, όπως έλεγε ο Τσε, για την ανατροπή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.
Ο Φιδέλ Κάστρο, ο Τσε, η επαναστατική Κούβα είναι ξεχωριστής σημασίας υποκείμενα της διαχρονικής αυτής πάλης, που υλοποίησαν με δημιουργικό τρόπο τους αντικειμενικούς νόμους εξέλιξης της κοινωνίας.
Όπως έγραφε ο Τσε:
Πρακτικοί επαναστάτες εμείς, αγωνιζόμενοι εναντίον της παλιάς δομής της εξουσίας, στηριζόμενοι στο λαό προκειμένου να καταστρέψουμε αυτή τη δομή και με κίνητρο του αγώνα μας την ευτυχία αυτού του λαού, δεν κάνουμε τίποτε άλλο παρά να συμμορφωνόμαστε με τις επιστημονικές προβλέψεις του Μαρξ. Οι νόμοι δηλαδή του μαρξισμού περιέχονται στα συμβάντα της Κουβανικής Επανάστασης — και καλό είναι να το τονίσουμε για μια ακόμα φορά — ανεξάρτητα από το γεγονός αν οι ηγέτες της εφαρμόζουν ή γνωρίζουν σε βάθος αυτούς τους νόμους από θεωρητική άποψη.
Η κουβανική επανάσταση αποτέλεσε μια τομή στην ιστορία του 20ου αιώνα και ο Τσε έγινε το σύμβολό της. Η ρομαντική εικόνα, η ασυμβίβαστη στάση και ο ηρωικός και αποτρόπαιος θάνατός του ενέπνευσαν εκατομμύρια νέους σ’ όλο τον κόσμο και επηρέασαν πολύ περισσότερους, άσχετα από τον πολιτικό προσανατολισμό τους. Ο Τσε εξέφραζε – για πολλούς ασυνείδητα – την ανάγκη να ξεφύγουν από τα δεσμά μιας ζωής προδιαγεγραμμένης, καλουπωμένης σύμφωνα με τα συμφέροντα και τις καταναγκαστικές επιταγές της αστικής τάξης. Και ο πόθος αυτός φανερώθηκε ποικιλότροπα, λιγότερο ή περισσότερο συνειδητά, στα τέλη της δεκαετίας του ’60 με τις εκρηκτικές εξεγέρσεις στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ.
Όμως, κατά τη γνώμη μου, η πιο ουσιαστική αιτία της διαχρονικής παρουσίας του Τσε στην κοινωνική συνείδηση έγκειται στο ότι εκφράζει την πραγματικά ανανεωτική, αναζωογονητική επίδραση της κουβανικής επαναστατικής διαδικασίας. Αναζωογονητική επίδραση στον τρόπο εφαρμογής του μαρξισμού-λενινισμού, που ήρθε σε ευθεία ρήξη με την καθιερωμένη από την εποχή του μεσοπολέμου θεωρία των ξεχωριστών σταδίων και την προώθηση ως ουσιαστικά μοναδικού μοντέλου του ειρηνικού–κοινοβουλευτικού δρόμου για το σοσιαλισμόׄ πρακτικές που οδήγησαν πολλά ευρωπαϊκά μαζικά κομμουνιστικά κόμματα στο δρόμο του ευρωκομμουνισμού και της αυτοδιάλυσης και πολλά άλλα κόμματα σε καταστροφικά αποτελέσματα μέσα από την ουσιαστική συνθηκολόγηση με τη σοσιαλδημοκρατία και με δήθεν προοδευτικές δικτατορίες. Αναζωογονητική, ακόμα, καθώς ήρθε σε ρήξη και με την απομάκρυνση από τον ταξικό και λαϊκό τρόπο εφαρμογής της δικτατορίας του προλεταριάτου που παρατηρήθηκε στα σοσιαλιστικά κράτη, με το υποκείμενο της επανάστασης, την εργατική τάξη, διαλυμένη μέσα στο «παλλαϊκό κράτος», μακριά από την ενεργό πολιτική δράση.
Ο Τσε ήταν ένα αδέσμευτο πνεύμα. Η μόνη του δέσμευση ήταν η επανάσταση, η προσφορά με κάθε τρόπο στην επαναστατική διαδικασία, στην ανάπτυξη επαναστατικής συνείδησης. Η δέσμευση αυτή, ξεκινώντας από ένα εφηβικό ιδεαλισμό, αναπτύχθηκε μέσα από τη συμμετοχή του στην Κουβανική Επανάσταση, μέσα στην οργανωμένη πάλη με τη καθοδήγηση του Φιδέλ Κάστρο, μέσα στη γοργή μετατροπή της επανάστασης από αντιιμπεριαλιστική σε σοσιαλιστική.
Ήταν ένας άνθρωπος που αισθανόταν πολύ βαθιά κάθε αδικία που γινόταν απέναντι σ’ οποιονδήποτε, σ’ οποιαδήποτε χώρα του κόσμου. Έτσι συναίσθημα και λογική ενωμένα τον οδηγούσαν με απόλυτη συνέπεια στη δράση, στην ένοπλη επαναστατική δράση ενάντια στον ιμπεριαλισμό σ’ όποιο μέρος του κόσμου.
Στα λίγα χρόνια της παρουσίας του στην Κούβα μετά τη νίκη της επανάστασης, η επίδρασή του ήταν καθοριστική στην πολιτική πάλη και στους τομείς των εξωτερικών σχέσεων και της οικονομίας.
Κυρίαρχα χαρακτηριστικά της κουβανικής ηγεσίας και του Τσε ήταν ότι κατάφερνε να καθοδηγεί και να μαθαίνει, να αφομοιώνει τα πιο προοδευτικά στοιχεία που πρόβαλλαν μέσα από τη λαϊκή πάλη. Ήταν η διαρκής προσπάθεια να διατηρηθεί, μετά τις πρώτες στιγμές της επαναστατικής έξαρσης, αναλλοίωτη η ζωντάνια του λαού με την αποφυγή λαθών που απομακρύνουν τις μάζες, την αντιμετώπιση κρατικιστικών και γραφειοκρατικών μεθόδων και την ανάπτυξη των καλύτερων χαρακτηριστικών των ανθρώπων που εκφράζονται με τη συνειδητή συμμετοχή στα κοινά, τη συνειδητή εργασία, τον αλτρουϊσμό, την έμπρακτη διεθνιστική αλληλεγγύη.
Ο Τσε δολοφονήθηκε πριν από 57 χρόνια. Όμως η παρουσία του στην Κούβα είναι συνεχής: Στην εποποιία της Αγκόλα (1975-1989), στη Διαδικασία Επανόρθωσης (1986-1991), στην Ειδική Περίοδο, στις τωρινές ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Ακόμα περισσότερο, συνεχίζει να υπάρχει ως μία από τις μορφές που παίρνει το φάντασμα που πλανιέται πάνω από τον παρακμασμένο αστικό κόσμο, οδηγός και φορέας ταυτόχρονα της ανατροπής του.