Ο Ελληνοκουβανικός Σύνδεσμος Φιλίας και Αλληλεγγύης τίμησε την 66η επέτειο της Κουβανικής Επανάστασης με εκδήλωση στο Μουσείο ΕΑΤ-ΕΣΑ την Κυριακή 23 Φλεβάρη, αφιερωμένη στην Ιατρική Διεθνιστική Αλληλεγγύη της Κούβας.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης παρουσιάστηκε η έκθεση «Η Κούβα και οι Διεθνείς Ιατρικές Ταξιαρχίες Χένρι Ριβ: Παράδειγμα διεθνιστικής αλληλεγγύης». Η έκθεση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον περασμένο Γενάρη στις Βρυξέλλες, διοργανωμένη από την Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ και την Πρεσβεία της Κούβας στο Βέλγιο (περισσότερα στη σχετική ανάρτηση).
Ομιλητές στην εκδήλωση ήταν ο πρεσβευτής της Δημοκρατίας της Κούβας Αραμίς Φουέντε Ερνάντες, ο ευρωβουλευτης του ΚΚΕ Λευτέρης Νικολάου-Αλαβάνος και ο πρόεδρος του Ελληνοκουβανικού Νίκος Καρανδρέας.
Η Κούβα και οι Διεθνείς Ιατρικές Ταξιαρχίες Χένρι Ριβ:
Παράδειγμα διεθνιστικής αλληλεγγύης
Ομιλία του Πρέσβη της Κούβας στην Ελλάδα, Αραμίς Φουέντε Ερνάντες
23 Φλεβάρη 2025
Αγαπητές συντρόφισσες και σύντροφοι,
Συναντιόμαστε και πάλι, για να τιμήσουμε την 66η επέτειο της νίκης της Κουβανικής Επανάστασης.
Σε αυτή την περίπτωση, όμως, εγκαινιάζουμε επίσης μια έκθεση αφιερωμένη στις Διεθνείς Ιατρικές Μπριγάδες Χένρι Ριβ. Πρόκειται για την ίδια φωτογραφική έκθεση που είχε κανονιστεί να εκτεθεί στα μέσα του Γενάρη σε χώρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, την παρουσίαση της οποίας την παρεμπόδισε το ίδιο το Κοινοβούλιο, αν και τελικά δεν κατάφεραν να εμποδίσουν την παρουσίασή της σε άλλο εκθεσιακό χώρο. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τον Ελληνοκουβανικό Σύνδεσμο Φιλίας και Αλληλεγγύης και τους ευρωβουλευτές του ΚΚΕ για τις προσπάθειές τους να φέρουν την έκθεση στην Ελλάδα, ώστε σήμερα να μπορούμε να την απολαύσουμε εδώ.
Όπως γνωρίζετε πολύ καλά, από τη νίκη της Επανάστασης την 1η του Γενάρη του 1959, ο λαός μας αντιστέκεται και αντιμετωπίζει σθεναρά και θαρραλέα όλες τις ιμπεριαλιστικές επιθέσεις και επιχειρήσεις διεκδικήσεις με σκοπό να την ανατρέψουν. Η ουσία αυτής της Επανάστασης ήταν ο ανθρωπισμός της, και μέσα σε αυτόν ενυπάρχει ο διεθνισμός της, ο οποίος αποτελεί μια βασική αρχή που χαρακτηρίζει τη δράση των κουβανών επαναστατών, που επιβεβαιώνει το αίσθημα αλληλεγγύης και τη δέσμευσή τους στο πλευρό των πιο ταπεινών, όσων δέχονται τη μεγαλύτερη εκμετάλλευση, και όσα απορρέουν από την Επανάσταση είναι καρπός της σκέψης του ιστορικού μας ηγέτη, Φιδέλ Κάστρο Ρους.
Εφόσον η σημερινή εκδήλωση έχει σκοπό να αποτίσουμε φόρο τιμής στο δημόσιο σύστημα υγείας της Κούβας και, ιδιαίτερα στη Διεθνή Ιατρική Μπριγάδα Χένρι Ριβ, έχει αξία να θυμηθούμε ότι, όταν νίκησε η επανάσταση, το δημόσιο σύστημα υγείας στην Κούβα βρισκόταν σε πραγματικά άθλια κατάσταση, η οποία περιπλέχθηκε ακόμη περισσότερο με την πολιτικά υποκινούμενη αποχώρηση περισσότερων από τους μισούς γιατρούς που είχαμε στο νησί εκείνη την περίοδο, οι οποίοι κατά κύριο λόγο πήγαν στις ΗΠΑ.
Η επαναστατική κυβέρνηση χρειάστηκε να κάνει τεράστιες προσπάθειες ούτως ώστε να διασφαλίσει την ιατρική φροντίδα για τον πληθυσμό και να αναζητήσει λύσεις μέσα σε μια πολύ επισφαλή κατάσταση. Η Κούβα δέχτηκε βοήθεια αλληλεγγύης από διάφορους επαγγελματίες υγείας από τη Λατινική Αμερική και αλλού και αναπτύχθηκαν δημιουργικές και επείγουσες ενέργειες για την εξασφάλιση της έκτακτης εκπαίδευσης των επαγγελματιών αυτού του κλάδου, με αποτέλεσμα να καταφέρουμε να διαμορφώσουμε ένα λαμπρό και αποτελεσματικό σύστημα υγείας, το οποίο σήμερα απαρτίζεται από εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένους σε όλα τα επίπεδά του, και έτσι, εξασφαλίζεται η καθολική κάλυψη και η δωρεάν φροντίδα για όλες τις Κουβανές και τους Κουβανούς.
Ακριβώς κατά τη διάρκεια εκείνων των σκληρών χρόνων, και παρά τις δύσκολες συνθήκες και τους περιορισμούς που αντικειμενικά αντιμετωπίζαμε, τέθηκε σε εφαρμογή, πρώτα στον τομέα της υγείας και ύστερα και σε άλλους τομείς, η συνεργασία της Κούβας με άλλους λαούς του κόσμου, μια συνεργασία που στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων έχει γράψει σελίδες ενός εξαιρετικά πολύτιμου διεθνισμού και αλτρουισμού.
Η πρώτη διεθνιστική ιατρική αποστολή προσφέρθηκε στη Χιλή, με αφορμή τον μεγασεισμό που σημειώθηκε στην περιοχή Βαλντίβια το 1960. Αργότερα, στη Δημοκρατία της Αλγερίας, μια ιατρική μπριγάδα απαρτιζόμενη από 56 υγειονομικούς, πρόσφερε τις υπηρεσίες της σ’ αυτό το αδελφό έθνος, ως αποτέλεσμα διακυβερνητικής συμφωνίας.
Έτσι άρχισε να σφυρηλατείται η εκτεταμένη και αποτελεσματική Κουβανική Ιατρική Συνεργασία που αναπτύσσεται, δίχως να κάνει διακρίσεις ως προς την εθνικότητα, το φύλο, τη θρησκεία, την πολιτική ιδεολογία ή την κοινωνική καταγωγή, και έχει επεκταθεί σταδιακά σε χώρες της Αφρικής, της Ασίας, της Αμερικής, της Μέσης Ανατολής, και πιο πρόσφατα, μέχρι και σε χώρες της Ευρώπης.
Ανάμεσα στα πολλά παραδείγματα, θα μπορούσαμε να υπενθυμίσουμε την ιατρική συνεργασία που προσφέρθηκε στην Αϊτή ύστερα από το σεισμό και τις επιδημίες χολέρας, την υποστήριξη πολλών χωρών που είχαν πληγεί από φυσικά φαινόμενα, το πρόγραμμα φροντίδας των θυμάτων από το πυρηνικό δυστύχημα στο Τσερνόμπιλ, στο πλαίσιο του οποίου υποθάλψαμε κυρίως σε κουβανικά νοσοκομεία, πάνω από 26 χιλιάδες ασθενείς, στην πλειονότητά τους παιδιά, τη βοήθεια δεκάδων μπριγάδων σε πάνω από 40 χώρες την περίοδο της καταπολέμησης του κορονοϊού, και άλλα που αποτελούν μια συνεργασία που έχουν προσφέρει γενικά εκατοντάδες χιλιάδες Κουβανοί υγειονομικοί σε 165 χώρες.
Μια συνεργασία που σηματοδοτήθηκε εδώ και πολλά χρόνια και περιλαμβάνει την εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, τόσο στην Κούβα όσο και στο εξωτερικό. Για να αναφέρουμε μόνο μερικά παραδείγματα, είναι οι ενέργειες όπως το Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Υγείας, το οποίο εγκαινιάστηκε ύστερα από το πέρασμα των κυκλώνων Τζορτζ και Μιτς που ρήμαξαν τις χώρες της Κεντρικής Αμερικής, και αυτό το πρόγραμμα αποτέλεσε το έναυσμα για την ίδρυση της Ιατρικής Σχολής της Λατινικής Αμερικής, από την οποία έχουν αποφοιτήσει με υποτροφία πάνω από 30 χιλιάδες νέοι με καταγωγή από τις πιο φτωχές περιοχές κάθε γωνιάς του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων και νέων με καταγωγή από τα πιο ταπεινά στρώματα των ΗΠΑ. Έχουμε επίσης και το Πρόγραμμα Μπάριο Αντέντρο στη Βενεζουέλα, την Επιχείρηση Μιλάγρο, χάρη στην οποία βρήκαν την όρασή τους τρεις χιλιάδες άτομα σε 35 χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Καραϊβικής, της Αφρικής και άλλων περιοχών του κόσμου.
Αξιοσημείωτη δράση, με αφορμή τον κυκλώνα Κατρίνα, το 2005, ο οποίος έπληξε διάφορες Πολιτείες των ΗΠΑ, ήταν η ίδρυση του Διεθνούς Αποσπάσματος Γιατρών με ειδίκευση σε καταστροφές και σοβαρές επιδημίες «Χένρι Ριβ», που έχουν αναλάβει επικίνδυνες αποστολές ιατρικής και ανθρωπιστικής βοήθειας με δεκάδες μπριγάδες σε πολλές χώρες και έχει λάβει ευρεία αναγνώριση διεθνώς από κυβερνήσεις, από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και άλλες περιφερειακές οργανώσεις και διεθνείς οργανισμούς, αλλά προπαντός, από τους λαούς που δέχτηκαν τη βοήθειά μας.
Ανάμεσα σε αυτές τις αποστολές, πέρα από τη βοήθεια που προσφέρθηκε σε περιπτώσεις σεισμών, κυκλώνων και άλλων φυσικών φαινομένων, ξεχωρίζει η συμμετοχή 256 υγειονομικών της Κούβας στην καταπολέμηση της επιδημίας του Έμπολα σε χώρες της Αφρικής, ή το Πρόγραμμα «Mas Medicos» - Περισσότεροι γιατροί – για τη Βραζιλία, παράδειγμα της συνεργασίας «Νότος-Νότος» που μας επέτρεψε για πέντε χρόνια να προσφέρουμε ποιοτική υγειονομική φροντίδα σε περιοχές που στερούνταν τέτοιες υπηρεσίες.
Οι εικόνες που παρουσιάζονται εδώ ξεκάθαρα αποδεικνύουν το πνεύμα ανθρωπισμού και αλληλεγγύης στο οποίο, όπως αναφέραμε, εδράζεται η ιατρική συνεργασία που προσφέρει η Κούβα και το έργο αυτής της Διεθνούς Ιατρικής Μπριγάδας, και δεδομένης της υψηλής αναγνώρισης της αξίας της, υποστηρίχτηκε από την πρόταση σημαντικού τμήματος του αδελφού ελληνικού λαού να του δοθεί δικαίως το Βραβείο Νόμπελ, μια πρόταση που υποστηρίχτηκε επίσης και στις 5 ηπείρους.
Σας ευχαριστούμε σύντροφοι για τη προσφορά σας, όχι μόνο για τη διάδοση της αλήθειας σχετικά με την ιατρική βοήθεια που προσφέρει η Κούβα, μια πράξη που συμβάλλει ώστε να γκρεμιστεί η δόλια και βρόμικη εκστρατεία με την οποία οι εχθροί του κουβανικού λαού και των λαών του κόσμου επιδιώκουν να απαξιώσουν την εξαιρετική αξία της αλληλεγγύης και της συνεργασίας μεταξύ των λαών, αλλά επίσης και τη σημασία που έχει αυτό για την υπεράσπιση της υγείας ως ένα απαραίτητο ανθρώπινο δικαίωμα.
Σας εύχομαι να απολαύσετε την έκθεση.
Εξοχότατε Πρέσβη της Κούβας, σύντροφε Αραμίς,
Συναγωνιστές και συναγωνίστριες του Ελληνοκουβανικού Συνδέσμου Φιλίας και Αλληλεγγύης,
Φίλοι και φίλες της Κούβας,
Η Κουβανική Επανάσταση για 66 χρόνια εμπνέει την εργατική-λαϊκή πάλη σε όλο τον κόσμο. Απέδειξε πως οι λαοί με την πάλη τους έχουν τη δύναμη να ανατρέψουν την καπιταλιστική βαρβαρότητα. Γι’ αυτό έχει την συμπάθεια και τη στήριξη εκατομμυρίων εργαζομένων σε όλο τον κόσμο, όπως και του ελληνικού λαού.
Η πρώτη σοσιαλιστική επανάσταση στην αμερικανική ήπειρο αποτέλεσε ένα από τα κορυφαία γεγονότα που σημάδεψαν τον 20ό αιώνα, επιβεβαίωσε τη ζωτικότητα του μαρξισμού - λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού και ανέδειξε κορυφαίες προσωπικότητες του επαναστατικού κινήματος όπως ο Φιντέλ Κάστρο, ο Τσε Γκεβάρα, ο Ραούλ Κάστρο...
Η επαναστατική εξουσία κατάφερε να αποκρούσει νικηφόρα τις απόπειρες της αντεπανάστασης και την ιμπεριαλιστική επιθετικότητα και έθεσε τα θεμέλια για την ικανοποίηση λαϊκών αναγκών, για κοινωνικά δικαιώματα που στερούνται οι ταπεινοί και καταφρονεμένοι στην υπόλοιπη ήπειρο. Στήριξε διεθνιστικά, με ανιδιοτέλεια και θυσίες τα απελευθερωτικά κινήματα άλλων λαών.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και οι Μπριγάδες Χένρι Ρηβ, που επιλέξαμε να αναδείξουμε με την έκθεση που πλαισιώνει τη σημερινή μας εκδήλωση, στα 20 χρόνια από την ίδρυσή τους.
Οι λαοί της Ευρώπης γνώρισαν τις Μπριγάδες μέσα στις δύσκολες συνθήκες της πανδημίας COVID-19. Ενώ καθημερινά θρηνούσαμε χιλιάδες θύματα οι αξίες της ΕΕ αποδείχθηκαν κούφιες διακηρύξεις. Τα κράτη-μέλη ανταγωνίζονταν το ένα ενάντια στον άλλο, δεσμεύοντας αεροπλάνα με ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, έκλειναν σύνορα και εναέριους χώρους. Η ανάπτυξη εμβολίων παραχωρήθηκε στους φαρμακευτικούς κολοσσούς με την ΕΕ να χρηματοδοτεί με χρήματα των λαών αφειδώς τους φαρμακευτικούς ομίλους, καθυστερώντας και θέτοντας περιορισμούς στην ανάγκη άμεσου κι έγκαιρου εμβολιασμού των λαών στο βωμό των σφοδρών ανταγωνισμών.
Στον αντίποδα αναδείχθηκε κι έλαμψε το παράδειγμα της Κούβας. Μία χώρα σε οικονομικό, εμπορικό αποκλεισμό για πάνω από 65 χρόνια από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Έναν αποκλεισμό που δημιουργεί σημαντικές ελλείψεις σε αγαθά, υπηρεσίες, ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, φάρμακα. Που παρά τις τεράστιες δυσκολίες, στηριγμένη στις δικές της δυνάμεις, κατάφερε να αναπτύξει τα δικά της αποτελεσματικά εμβόλια, να εμβολιάσει τον πληθυσμό της και να ελέγξει την εξέλιξη της νόσου, ενώ από την πρώτη στιγμή έθεσε τους ιατρούς και τους νοσοκόμους της χωρίς δεύτερη σκέψη στην διάθεση των λαών του κόσμου που υπέφεραν. Και στην Ευρώπη, όπως με τις αποστολές των Μπριγάδων στην Ιταλία, και αλλού σε όλο τον κόσμο οι οποίες μάλιστα βραβεύτηκαν για την προσφορά τους.
Στα 20 χρόνια από την ίδρυσή τους, το έργο των Μπριγάδων μόνο θαυμασμό προκαλεί. Οι Μπριγάδες έχουν κινητοποιηθεί σε πάνω από 45 χώρες της υφηλίου. Πάνω από 9000 κουβανοί επαγγελματίες της υγείας έχουν συμμετάσχει, παρέχοντας υπηρεσίες υγείας σε πάνω από 4 εκατομμύρια ανθρώπους, σώζοντας πάνω από 89.000 ζωές. Κι όλα αυτά πριν το ξέσπασμα της πανδημίας.
Η συμβολή τους στην καταπολέμηση μολυσματικών ασθενειών, ή σε καταστροφικούς σεισμούς, χαίρει διεθνούς αναγνώρισης. Για αυτή τους την προσφορά το 2017 βραβεύτηκαν από τον ΠΟΥ.
Στην πανδημία, μέσα σε διάστημα 5 μηνών, οι Μπριγάδες αναπτύχθηκαν σε 38 κράτη και σήμερα είναι ακόμη ενεργές σε 29. Πάνω από 3700 επαγγελματίες υγείας, περιέθαλψαν πάνω από 350.000 ανθρώπους.
Το 2020, σωματεία, συνδικάτα, μαζικοί φορείς, διεξήγαγαν παγκόσμια καμπάνια για να δοθεί το Νόμπελ Ειρήνης Το 2021, πάνω από 100 οργανώσεις και 400.000 άτομα έβαλαν την υπογραφή τους για να δοθεί στις Μπριγάδες το Βραβείο Ειρήνης των Λαών.
Αγαπητές φίλες και φίλοι,
Στο δικαίωμα στην υγεία, όπως και σε όλα τα σύγχρονα κοινωνικά δικαιώματα, υπάρχουν δύο δρόμοι. Υπάρχει ο δρόμος που ακολουθεί ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, με τα αποτελέσματα που ζήσαμε και συνεχίζουμε να ζούμε, της υποβάθμισης των υπηρεσιών υγείας, του ολοένα και μεγαλύτερου κόστους που φράζει το δρόμο στους ασθενείς. Και υπάρχει και ο δρόμος που ακολουθεί η Κούβα, που έχει σαν βασική αρχή ότι η υπεράσπιση και η ικανοποίηση της ανάγκης του λαού στην υγεία είναι κατοχυρωμένη, με καθολική δωρεάν πρόσβαση στην υγεία, με καθολική κάλυψη υγείας για όλους, χωρίς καμία διάκριση.
Αγαπητοί φίλοι και φίλες,
Δεν μας προκάλεσε έκπληξη το γεγονός ότι το Ευρωκοινοβούλιο έκανε ότι περνούσε από το χέρι του έτσι ώστε αυτή η έκθεση να μην παρουσιαστεί στους χώρους του, επιδιώκοντας να ακυρωθεί εξολοκλήρου. Το γεγονός ότι η έκθεση και παρουσιάστηκε επιτυχώς στις Βρυξέλες και συνεχίζει το ταξίδι της, είναι η καλύτερη απόδειξη ότι οι προσπάθειές τους έπεσαν στο κενό.
Οι προκλητικοί ισχυρισμοί της ΕΕ ότι το περιεχόμενό της έκθεσης είναι «προσβλητικό, εμπρηστικό, αντίκειται στις ιδρυτικές αξίες της Ένωσης ή μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις» ήταν προϊόν σκοπιμότητας.
Εκείνοι που στηρίζουν με πακτωλούς χρημάτων το ιμπεριαλιστικό μακελειό στην Ουκρανία, την γενοκτονία του Παλαιστινιακού λαού από το κράτος κατακτητή Ισραήλ, που ξεπλένουν και συνεργάζονται με τους τζιχαντιστές στη Συρία ως «εγγυητές της δημοκρατικής μετάβασης», χαρακτηρίζουν αυτή την έκθεση “εμπρηστική”;
Η Ευρωένωση των μονοπωλίων που προωθεί το εμπόριο της υγείας και τα μεγάλοσυμφερόντα των ομίλων, τις …αξίες του «τα κέρδη μου ή οι ζωές σας», χαρακτηρίζουν «προσβλητική» για τις «αξίες» τους μια έκθεση όπως αυτή που εξυμνεί το αγαθό της δημόσιας δωρεάν υγείας, της ανιδιοτελούς στήριξης κι αλληλεγγύης σώζοντας ζωές;
Προσβάλουν τη νοημοσύνη μας.
Αυτό που τους ενοχλεί στην πραγματικότητα και χάνουν την ψυχραιμία τους είναι ότι οι λαοί της ΕΕ, δεν υιοθετούν τα ευρωατλαντικά κηρύγματα, στηρίζουν μαχητικά την Κούβα, παρά τα δεκάδες ψηφίσματα του Ευρωκοινοβουλίου σε βάρος της. Έχουν καταδικάσει την προσπάθεια της ΕΕ μαζί με τις ΗΠΑ να παρέμβουν στα εσωτερικά της Κούβας, εντάσσοντάς την στην απαράδεκτη «λίστα χωρών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία» και στηρίζοντας κάθε λογής αντεπαναστατικά στοιχεία με πρόσχημα τα λεγόμενα «ανθρώπινα δικαιώματα». Έχουν καταδικάσει τον εγκληματικό αποκλεισμό των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, ο οποίος αποσκοπεί στο να βλάψει τις κατακτήσεις της Επανάστασης, όπως το δημόσιο και καθολικό σύστημα υγείας, μέρος του οποίου είναι και οι Διεθνείς Ιατρικές Μπριγάδες Χένρι Ρηβ.
Και σήμερα, από εδώ, ενώνουμε τις φωνές μας με τις φωνές των λαών του κόσμου, προς υπεράσπιση της Κούβας. Για την άμεση άρση του αποκλεισμού και των κυρώσεων, για την αφαίρεση της Κούβας από την ντροπιαστική λίστα, υπερασπίζοντας το δικαίωμα του Κουβανικού λαού να συνεχίσει να βαδίζει στο δρόμο που άνοιξε η Επανάστασή του χωρίς εξωτερικές αναμίξεις και παρεμβάσεις.
Η 66η επέτειος της Κουβανικής Επανάστασης μας βρίσκει σε μιά ιδιαίτερα επικίνδυνη κατάσταση στην περιοχή μας αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, με πρωτοφανή έξαρση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας που υποδαυλίζεται από τον ανταγωνισμό των μεγάλων καπιταλιστικών δυνάμεων για πολιτική και οικονομική κυριαρχία, εξασφάλιση πόρων και μεταφορικών οδών καθώς και από την αδυναμία παραγωγικής χρησιμοποίησης των τεράστιων κερδών που πραγματοποιούν οι μεγάλοι μονοπωλιακοί όμιλοι με την παρασιτική εκμετάλλευση των λαών.
Στις συνθήκες αυτές η Κούβα, η μοναδική σοσιαλιστική χώρα στον κόσμο, που από την νίκη ήδη της επανάστασης αντιμετωπίζει την άγρια επίθεση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, βρίσκεται λόγω του απόλυτου, ουσιαστικά, αποκλεισμού της στην πιο δύσκολη περίοδο της ιστορίας της. Ο πρωτοφανής στην ιστορία ολοκληρωτικός οικονομικός, εμπορικός και χρηματοπιστωτικός αποκλεισμός, της στερεί κάθε μέσο, όχι μόνο ανάπτυξης, αλλά και απλής συντήρησης των κοινωνικών κατακτήσεων, των επιτευγμάτων στους τομείς της μόρφωσης και της υγείας. Επιτεύγματα, που αποτελούν παράδειγμα όχι μόνο για τους λαούς του τρίτου κόσμου, αλλά και για μεγάλο τμήμα των λαών των καπιταλιστικών μητροπόλεων.
Τα ακραία φαινόμενα της πλήρους απώλειας των οποιωνδήποτε παροχών υγείας για σημαντικό τμήμα του πληθυσμού στα προηγμένα καπιταλιστικά κράτη, οι καταστροφές, πόλεμοι και επιδημίες στις εξαθλιωμένες χώρες του τρίτου κόσμου δημιουργούν μιαν εικόνα που δεν απέχει ή είναι και χειρότερη από εκείνην που υπήρχε στην Κούβα το 1959: Μεγάλη νεογνική θνησιμότητα, πολύ μικρό προσδόκιμο επιβίωσης, ενδημικές ασθένειες, στοιχειώδης κρατικός τομέας υγείας. Όλα τούτα συνιστούν μία ταξικά προσδιορισμένη πολιτική υγείας, που σε συνδυασμό με την μεγάλη ανεργία, τις κακές συνθήκες υγιεινής, τον χρόνιο υποσιτισμό, το χαμηλό πολιτιστικό επίπεδο, τον αναλφαβητισμό και την ανυπαρξία πρόληψης, ήταν και είναι άμεσα συνδεδεμένα με το χαμηλό επίπεδο υγείας.
Η κουβανική επανάσταση, με τον σοσιαλιστικό ανθρωπιστικό προσανατολισμό της, έδωσε λύση στα διαχρονικά αυτά προβλήματα, με τρόπο παρόμοιο, αν και όχι ταυτόσημο με εκείνον που ακολούθησαν οι άλλες σοσιαλιστικές χώρες.
Τα δομικά χαρακτηριστικά της λύσης αυτής που τη διαφοροποιούν απόλυτα από τα αγοραία συστήματα υγείας τύπου ΗΠΑ, αλλά ακόμα και από εκείνα που διέπονται από περισσότερο κοινωνικά κριτήρια, είναι:
1. Η ενεργός συμμετοχή των πολιτών στον καθορισμό της πολιτικής δημόσιας υγείας και στην εφαρμογή των προγραμμάτων υγείας μέσα από τις τοπικές επιτροπές υγείας.
2. Η πρόταξη των κοινωνικών μέτρων που επηρεάζουν την υγεία, δηλαδή της ενημέρωσης και της πρόληψης, από την θεραπεία.
3. Η ανάπτυξη της δημογραφίας και η συλλογή στατιστικών στοιχείων στο κοινοτικό επίπεδο.
4. Οι απαρτιωμένες υγειονομικές δομές που ξεκινούν από την βάση, από τον οικογενειακό γιατρό που ζει μέσα στην κοινότητα, και καταλήγουν στην κορυφή της πυραμίδας με τα ειδικά ερευνητικά κέντρα.
5. Η ύπαρξη υγειονομικού σώματος κατάλληλα εκπαιδευμένου, με έμφαση στην εκπαίδευση γενικών γιατρών.
6. Λόγος γιατρού / ασθενών
1 γιατρός / 175 ανθρώπους - 1 γενικός γιατρός/ 600 (ΗΒ= 1/1800).
7. Η ανιδιοτέλεια και κοινωνική ιδεολογία της μεγάλης πλειοψηφίας των γιατρών.
8. Η πολιτική κατανομής του κοινωνικού εισοδήματος.
Τα χαρακτηριστικά αυτά συνιστούν ένα πραγματικά λαϊκό, συμμετοχικό και αποδοτικό σοσιαλιστικό σύστημα υγείας.
Η σημασία του κουβανικού παραδείγματος καταδεικνύεται και από την καταληκτική φράση άρθρου για το σύστημα υγείας της Κούβας το οποίο δημοσιεύθηκε το 2014 στο LANCET, ένα από τα δύο πιο έγκυρα ιατρικά περιοδικά του κόσμου, που έλεγε: «Αν τα επιτεύγματα της Κούβας μπορούσαν να αναπαραχθούν σε ένα ευρύ φάσμα χωρών φτωχών και μέσου εισοδήματος, θα άλλαζε η υγεία του παγκόσμιου πληθυσμού».
Θα επιμείνω σε δύο στοιχεία του κουβανικού συστήματος υγείας που προανάφερα, την υψηλή αποδοτικότητα και τον διεθνιστικό προσανατολισμό, πράγμα, βέβαια, που αποτελεί μια τεχνητή αφαίρεση καθώς τα στοιχεία αυτά είναι στην πραγματικότητα αναπόσπαστα τμήματα ενός ολοκληρωμένου συνόλου.
Αντίθετα με την αστική μυθολογία για την αντιπαραγωγικότητα της σοσιαλιστικής οικονομίας, την αναποτελεσματικότητα και το υπέρμετρο κόστος των δημόσιων συστημάτων υγείας καθώς και για την απόλυτη συνάρτηση της κατάστασης υγείας ενός πληθυσμού με τον πλούτο του, το 2005 η Κούβα είχε να επιδείξει δείκτες υγείας παρόμοιους με εκείνους των ΗΠΑ, δαπανώντας σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας μόλις το 7,4% του κατά κεφαλή Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της που ήταν 4.000 δολάρια, έναντι του 13,6% των ΗΠΑ με κατά κεφαλή ΑΕΠ 42.000 δολάρια. Αντίστοιχα, τα έξοδα υγείας ανά άτομο ήταν 193 και 4.540 δολάρια. Τα στοιχεία μάλιστα αυτά κρύβουν την τεράστια ταξική ανισοτιμία ως προς τις προσφερόμενες υπηρεσίες στις ΗΠΑ.
Η διεθνιστική αλληλεγγύη της Κούβας στον τομέα της ιατρικής, η διαχρονική διάθεση να μοιραστεί με όσους λαούς έχουν ανάγκη τις δυνατότητές της στον τομέα της υγείας είναι απόρροια της απόφασης του κουβανικού λαού να οικοδομήσει το σοσιαλισμό, θεωρώντας τον εαυτό του τμήμα της παγκόσμιας προσπάθειας για την πραγματική χειραφέτηση του ανθρώπου.
Έτσι, παρ όλες τις τεράστιες ανάγκες και αντιξοότητες, η κουβανική επανάσταση στάθηκε από την αρχή αλληλέγγυα στον αγώνα προοδευτικών κινημάτων και αρωγός σε δοκιμαζόμενους λαούς, ξεκινώντας από την αποστολή ιατρικής βοήθειας στη Χιλή, μετά τον καταστροφικό σεισμό του Μάη 1960, παρ’ όλο που η χώρα αυτή είχε διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις με την Κούβα κατ’ επιταγή των ΗΠΑ.
Η Κουβανική επανάσταση μπόρεσε να λύσει τη διαλεκτική αντίθεση ανάμεσα στις εθνικές επιδιώξεις και το διεθνιστικό καθήκον - όχι μόνο στον τομέα της υγείας, αλλά και της εκπαίδευσης και της στρατιωτικής βοήθειας –, χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο ανάπτυξης των τομέων αυτών αντίστροφο από το καθιερωμένο. Ένα μοντέλο με έντονο αγωνιστικό χαρακτήρα που ξεκινάει από τα κάτω, από τις βασικές δομές κοντά και μέσα στο λαό, ίσως δανεισμένο από την τακτική των ανταρτών στη Σιέρρα Μαέστρα, που προοδευτικά χτίζεται προς τα πάνω και εξασφαλίζει τη διαρκή συμμετοχή των πολιτών. Το σύστημα αυτό είναι από τη φύση του πιο προσαρμοσμένο στις ανάγκες των κουβανικών διεθνιστικών αποστολών που έχουν, σύμφωνα με διεθνείς εκτιμήσεις, υψηλή αποτελεσματικότητα.
Η διεθνιστική αλληλεγγύη – ας μη ξεχνάμε πως η λέξη αλληλεγγύη σημαίνει ο ένας κοντά στον άλλο, ή ανάληψη κοινών υποχρεώσεων με άλλον – , προϋποθέτει την ύπαρξη μιας κοινής ανάγκης, ενός κοινού προβλήματος, στη συγκεκριμένη περίπτωση της εθνικής καταπίεσης και της υπανάπτυξης που είναι αποτέλεσμα της παγκόσμιας καπιταλιστικής ηγεμονίας. Το ξεπέρασμα τους προϋποθέτει πάλι ανατροπή των ανισότιμων σχέσεων ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα και τις εξαρτημένες χώρες, ώστε να μην παρεμποδίζεται η ανάπτυξή τους. Σ’ αυτό το πλαίσιο η διεθνιστική αλληλεγγύη έχει στόχο να βοηθήσει τον αποδέκτη της να προχωρήσει σε ένα μονοπάτι ανεξαρτησίας και προόδου ώστε να μπορέσει να συμβάλλει στην κοινή πάλη ενάντια στην κυριαρχία του παγκοσμιοποιημένου εκμετα-λευτικού καπιταλισμού.
Αμέσως μετά τη νίκη της επανάστασης, τα μέσα για την εφαρμογή του διεθνιστικού καθήκοντος ήταν φυσικά πολύ περιορισμένα, κάνοντας τον Χοσέ Ραμόν Ματσάδο Βεντούρα, επικεφαλής τότε του υπουργείου Δημόσιας Υγείας, να πει με γλαφυρό τρόπο πως η Κούβα έμοιαζε με ζητιάνο που δίνει ελεημοσύνη.
Η ιατρική διεθνής συνεργασία και αλληλεγγύη της Κούβας αναπτύχθηκε τις επόμενες δεκαετίες σε δεκάδες χώρες, σε όλες σχεδόν τις ηπείρους, παράλληλα με τις σημαντικές εξελίξεις στην υγεία και στους άλλους κοινωνικούς τομείς στο νησί.
Ιδιαίτερα σημαντικοί σταθμοί ήταν η ίδρυση το 1984 της Κεντρικής Μονάδας Ιατρικής Συνεργασίας, με στόχο το συντονισμό των ιατρικών αποστολών στο εξωτερικό και του Απαρτιωμένου Προγράμματος Υγείας για τη Λ. Αμερική, την Καραϊβική και την Αφρική, το 1988. Ακολούθησε μια μεγάλη αύξηση τόσο των αποστολών, όσο και του αριθμού των διεθνιστών υγειονομικών που συμμετείχαν σ’ αυτές.
Στη βάση των στόχων και της δομής των παραπάνω προγραμμάτων, μετά το καταστροφικό χτύπημα του κυκλώνα Κατρίνα στις νοτιοανατολικές ΗΠΑ το 2005, και ως απάντηση στην αυξανόμενη απειλή από φυσικές καταστροφές, δημιουργήθηκε η Διεθνής Ιατρική Ταξιαρχία "Henry Reeve" εκπαιδευμένη και εφοδιασμένη με τα κατάλληλα μέσα ώστε να παρέχει άμεσες δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες σε καταστάσεις καταστροφών και σοβαρές επιδημίες.
Τα κύρια στοιχεία της δράσης των Ταξιαρχιών "Henry Reeve" είναι:
Η μακρόχρονη δράση ανάλογα με τις ανάγκες (έως 6 μήνες και παραπάνω).
Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των ιατρικών προβλημάτων από το επίπεδο της πρωτοβάθμιας φροντίδας μέχρι τη νοσοκομειακή – χειρουργική σε κουβανικά νοσοκομεία εκστρατείας, με ή χωρίς τη συνεργασία με επιτόπιες υπηρεσίες ή τρίτες χώρες.
Η δωρεά των νοσοκομείων εκστρατείας και άλλου εξοπλισμού στη χώρα που έχει πληγεί μετά την αναχώρηση της κουβανικής ομάδας.
Τέλος η διερεύνηση προϋποθέσεων συνεργασίας της Κούβας με την χώρα που δέχεται τη διεθνιστική βοήθεια και σε άλλους τομείς που έχουν να κάνουν με την υγεία του πληθυσμού (π.χ. μεταφορά τεχνολογίας, κοινή παραγωγή φαρμάκων κτλ.)
Οι ταξιαρχίες "Henry Reeve" αποτελούν ένα διακριτό, αλλά, συνάμα, άρρικτα δεμένο με τα υπόλοιπα τμήμα του Συστήματος Υγείας της Κούβας, που κι αυτό με τη σειρά του αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας, που έδωσε ξανά εξετάσεις στα χρόνια της πανδημίας.
Όπως πολύ καλά ξέρουμε η πανδημία του κορονοϊού σάρωσε τα απροετοίμαστα, καταρρακωμένα μετά από δεκαετίες συστηματικής αποδιάρθρωσης και δυσφήμισης δημόσια υγειονομικά συστήματα των πιο ισχυρών και πλούσιων καπιταλιστικών χωρών.
Ταυτόχρονα όμως ο κόσμος διαπίστωσε ξανά πως η σοσιαλιστική κοινωνία της Κούβας, φτωχή με τα κριτήρια του καταναλωτισμού, μια κοινωνία που για δεκαετίες ζει σε συνθήκες ενός ανελέητου, γενοκτόνου αποκλεισμού, μπόρεσε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά, με σοβαρότητα και νηφαλιότητα την πανδημία, όπως πρωτύτερα είχε αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και με τις μικρότερες απώλειες μια σειρά από κυκλώνες που έσπειραν τον όλεθρο στην Καραϊβική και στις ΗΠΑ.
Η Κούβα βρίσκεται τώρα στο μάτι του κυκλώνα γιατί το σύστημα υγείας, εκπαίδευσης, όλες οι κοινωνικές δομές της και, μαζί μ’ αυτές, η πραγματική ανεξαρτησία της που είναι συνυφασμένη με τη σοσιαλιστική επανάσταση δεν συνάδουν με τα «ιδεώδη» του ιμπεριαλισμού.
Είναι η ώρα να σταθούμε κοντά της και να τηρήσουμε τις αμοιβαίες δεσμεύσεις μας.