Ανθρώπινα δικαιώματα, θεμελιώδεις ελευθερίες, πλουραλιστική δημοκρατία. Έννοιες που στην πολιτική φρασεολογία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ υψώνονται πέρα και πάνω από το χρόνο και το χώρο, τη συγκεκριμένη, ιστορικά καθορισμένη πραγματικότητα, όμοιες με τις πλατωνικές ιδέες. Έννοιες που ερμηνευτές και θεματοφύλακές τους είναι οι πολιτικοί και ιδεολογικοί εκπρόσωποι της αστικής τάξης των αναπτυγμένων και πλούσιων καπιταλιστικών χωρών. Έννοιες που διέπουν τις παλιότερες αποφάσεις για την «Κοινή Θέση» της ΕΕ και το τωρινό ψήφισμα του Ευρωκοινοβούλιου, που επικαλείται τα «ανθρώπινα δικαιώματα» για να συμβάλει κι αυτό -με «ευρωπαϊκό» τρόπο- στην άγρια ιμπεριαλιστική επίθεση ενάντια στη σοσιαλιστική Κούβα.
Ας ξεφύγουμε όμως λίγο από τη σφαίρα των υπερβατικών αυτών επιταγών και ας δούμε την πραγματικότητα.
Η Κούβα, μια μικρή αποικιακή χώρα, κατόρθωσε μέσα από τρεις επαναστάσεις και σε λιγότερο από έναν αιώνα να κερδίσει την εθνική της ανεξαρτησία και συνάμα να αποτινάξει το νεοαποικιακό ζυγό των ΗΠΑ. Ήταν μια διαδικασία επώδυνη, που οδήγησε όμως σε μια προοδευτική πολιτική ωρίμανση τόσο των ηγεσιών, όσο και του λαού, στη διαμόρφωση μιας πολιτικής σκέψης που ενώνει δημιουργικά τις απελευθερωτικές, παναμερικανικές και αντιιμπεριαλιστικές ιδέες του Χοσέ Μαρτί με την επιστημονική μαρξιστική σκέψη.
Μετά τη νίκη της Επανάστασης τον Ιανουάριο του 1959, η επαναστατική διαδικασία εντάθηκε και στα επόμενα 2-3 χρόνια συντελέστηκε η απαλλοτρίωση των μεγάλων γαιοκτησιών, των τραπεζών και των ξένων, κύρια αμερικάνικης ιδιοκτησίας επιχειρήσεων. Η ένταση της πολιτικής και κοινωνικής πάλης και η ρήξη με τους βορειοαμερικάνους ιμπεριαλιστές αποξένωσε τελειωτικά τις λαϊκές μάζες από τα παραδοσιακά κόμματα, ακόμα και από αυτά που είχαν αντιταχθεί στο δικτάτορα Μπατίστα. Σημαντικό μέρος της αστικής τάξης εγκατέλειψε την Κούβα και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, στο Μαϊάμι. Είναι γνωστά τα αποτελέσματα της συνεργασίας του επίσημου αμερικανικού κράτους με τις αντεπαναστατικές οργανώσεις κουβανών εξόριστων στη διαρκή προσπάθεια ανατροπής της Επανάστασης. Χιλιάδες νεκροί και τραυματίες από στρατιωτικές, τρομοκρατικές επιθέσεις και σαμποτάζ.
Ο πολύπλευρος αποκλεισμός της Κούβας από τις ΗΠΑ υπολογίζεται πως έχει στοιχίσει στην οικονομία της 145 δισεκατομμύρια δολάρια σε σταθερές τιμές.
Όλοι ξέρουμε, ακόμα και οι εχθροί της το παραδέχονται, πως η Κούβα μπόρεσε μέσα σε εξοντωτικές συνθήκες, όχι μόνο να βγει από τη βαρβαρότητα της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας, από την πείνα, την εξαθλίωση, τον αναλφαβητισμό, αλλά και να πετύχει τέτοιους δείκτες κοινωνικής ανάπτυξης που είναι άγνωστοι στις υπόλοιπες χώρες της Λατινικής Αμερικής, αλλά ακόμα και σε χώρες της Ευρώπης και στις ΗΠΑ. Οι επιτυχίες της Κούβας στον τομέα της υγείας και της παιδείας έχουν αναγνωριστεί από τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς και οι μέθοδοι ταχύρρυθμης καταπολέμησης του αναλφαβητισμού έχουν υιοθετηθεί από την UNESCO.
Είναι επίσης γνωστό πως χιλιάδες Κουβανοί, από τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης, πολέμησαν και συνεχίζουν να εργάζονται, να διδάσκουν και να θεραπεύουν σε άλλες χώρες, όπου υπάρχει ανάγκη, με ανιδιοτέλεια και αυτοθυσία, σε ιδιαίτερα επικίνδυνες συνθήκες όπως για την αντιμετώπιση της επιδημίας του ιού Έμπολα και της πανδημίας COVID 19.
Όμως όλα αυτά, σύμφωνα με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, συντελέστηκαν σε συνθήκες ανελευθερίας και καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Είναι βέβαια σωστό πως στην Κούβα δεν εξασφαλίζεται το δικαίωμα του να είναι κανείς άνεργος, ανασφάλιστος, αναλφάβητος, άστεγος, το δικαίωμα να πουλιέται και να αγοράζεται, να πουλάει τα όργανα του σώματός του για να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Στην Κούβα δεν απολαμβάνει κανείς το δικαίωμα να τον παρακολουθούν εκατομμύρια κάμερες, να τον σκοτώνουν, να τον χτυπούν και να τον φυλακίζουν όταν απαιτεί να ζει όπως το επιτρέπουν τα δεδομένα της χώρας του.
Από την άλλη πλευρά, οι πλούσιες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής μέσα σε λιγότερα από 300 χρόνια καπιταλιστικής οργάνωσης των κοινωνιών τους κατόρθωσαν να δημιουργήσουν εκατοντάδες τοπικούς, ευρωπαϊκούς καθώς και 2 παγκόσμιους πολέμους. Μετέτρεψαν σε αποικίες όλες τις υπόλοιπες περιοχές του κόσμου, κατέστρεψαν τις οικονομίες τους, κατάκλεψαν τις πρώτες ύλες, εξανδραπόδισαν τους κατοίκους και οικοδόμησαν πάνω στην απόλυτη αυτή εκμετάλλευση τις αυτοκρατορίες τους. Ταυτόχρονα, η πρωταρχική συσσώρευση κεφαλαίου, η βιομηχανική επανάσταση και τέλος η δημιουργία του χρηματιστηριακού κεφαλαίου βασίσθηκαν και στην άγρια εκμετάλλευση των εργαζόμενων των ίδιων αυτών χωρών, που μάτωσαν προσπαθώντας να κατακτήσουν στοιχειώδη ανθρώπινα, εργασιακά και πολιτικά δικαιώματα, που τους αρνιόταν η τάξη των πλουτοκρατών, η ίδια αυτή τάξη που σήμερα υποκρίνεται ότι τα θεωρεί ιερά.
Η ΕΕ μιλάει για πλουραλιστική δημοκρατία. Όλη η ιστορία των χωρών της Ευρώπης δείχνει πως κόμματα με πραγματικά διαφορετική πολιτική, εκφραστές αντίπαλων συμφερόντων, υπήρξαν μόνο στην περίοδο του περάσματος στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και στη βιομηχανική επανάσταση, και πως οι όποιες βασικές διαφορές ανάμεσα στα αστικά κόμματα έσβησαν μετά την αποκρυστάλλωση της κυριαρχίας του μεγάλου κεφαλαίου. Έτσι, στις βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης ο προηγούμενος αιώνας είδε τη δημιουργία του φαινομένου των 2 πανομοιότυπων ουσιαστικά κομμάτων που δούλεψαν και εξακολουθούν ακόμα να δουλεύουν αποτελεσματικά σαν ασφαλιστική δικλείδα του συστήματος. Ταυτόχρονα αναπτύχθηκε ένας τεράστιος μηχανισμός χειραγώγησης της κοινής γνώμης από τα δήθεν ανεξάρτητα ΜΜΕ, συγκεντρωμένα στα χέρια ελάχιστων μεγαλοκαπιταλιστών. Αυτά βέβαια, στις χώρες που έχουν την πολυτέλεια να το κάνουν. Γιατί αλλού, στις καπιταλιστικές χώρες του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου η κωμωδία αυτή παίρνει τη μορφή τραγωδίας.
Ακόμα δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η καθολική ψήφος και η δυνατότητα δημιουργίας συνδικαλιστικών και πολιτικών σχηματισμών έξω από τα αστικά πλαίσια ήταν και είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα σκληρής πάλης των εργαζομένων, δεν χαρίστηκαν από κανέναν και πως με την πρώτη ευκαιρία το αστικό κράτος σπεύδει να τα καταργήσει, όπως βλέπουμε να γίνεται τώρα, συντονισμένα σ’ ολόκληρη την ΕΕ.
Μέσα στα πλαίσια της σχεδόν ανεξέλεγκτης πια κυριαρχίας του κεφαλαίου, η πτώση του ποσοστού κέρδους οδηγεί σε πολιτικές που έχουν στόχο και πετυχαίνουν τη μεγαλύτερη εκμετάλλευση των εργαζομένων. Για να αντιμετωπίσει τις οποιεσδήποτε αντιδράσεις στη μείωση των μισθών, στην αύξηση του εργάσιμου χρόνου, στην καταρράκωση της κοινωνικής πρόνοιας, της υγείας και της εκπαίδευσης, η ΕΕ θωρακίζεται με ολοένα και πιο αυταρχικούς νόμους, περιορίζει τη συνδικαλιστική δράση, απαγορεύει τη δράση αριστερών και κομμουνιστικών οργανώσεων και κομμάτων, ποινικοποιεί ακόμα και την έκφραση «ριζοσπαστικών απόψεων». Με λίγα λόγια το πολιτικό και κρατικό εποικοδόμημα της αστικής τάξης αποκαλύπτει όλο και περισσότερο τον, από μαρξιστική αλλά και από κοινή άποψη, δικτατορικό χαρακτήρα του.
Αυτή λοιπόν η «πλουραλιστική» ΕΕ έρχεται να επιτιμήσει την Κούβα γιατί σε συνθήκες ουσιαστικά κηρυγμένου πολέμου από τις ΗΠΑ, με τη μόνιμη απειλή τρομοκρατικών επιθέσεων και δολιοφθορών, εφαρμόζει νόμους που απαγορεύουν σε πολίτες της να χρηματοδοτούνται και να καθοδηγούνται από τους εχθρούς της, νόμους συγκριτικά ηπιότερους από εκείνους που ισχύουν στις ΗΠΑ και σε πολλές χώρες της ΕΕ.
Ακόμα και η επίσημη ΕΕ δεν μπορεί να αρνηθεί πως η συντριπτική πλειοψηφία του λαού της Κούβας υποστηρίζει ενεργά την Επανάσταση. Είναι ένας λαός ενημερωμένος – ακόμα και από την εχθρική προπαγάνδα -, οργανωμένος και οπλισμένος.
Προβλήματα υπάρχουν πολλά και σίγουρα μια αναπτυγμένη σοσιαλιστική κοινωνία προϋποθέτει βιοτικό επίπεδο που δεν υπάρχει στην Κούβα. Προϋποθέτει ακόμα υψηλότερα επίπεδα συμμετοχής των πολιτών στη διακυβέρνηση της χώρας, στη λήψη των αποφάσεων και στον έλεγχο εκτέλεσής τους, περισσότερη δημοκρατία και αυτό οι Κουβανοί το γνωρίζουν, το παραδέχονται, και το κυριότερο, το επιδιώκουν.
Με κανένα τρόπο επομένως δεν μπορεί το κριτήριό μας, όταν συζητούμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κούβα να είναι οι υποκριτικές αιτιάσεις της ΕΕ που στοχεύουν στον αφοπλισμό της Επανάστασης. Ακόμα περισσότερο, δεν μπορεί να είναι κριτήριο αυτή καθαυτή η κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην ΕΕ και στις ΗΠΑ. Στις μέρες μας είναι φανερό πως ο καπιταλισμός δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο μέσα από διαρκή συρρίκνωση των βασικών, των πολιτικών και των πολιτιστικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων της μεγάλης πλειοψηφίας του πληθυσμού της γης, σε μια πορεία προς γενικευμένη βαρβαρότητα και οικολογική καταστροφή.
Αντίθετα, ο σοσιαλισμός προϋποθέτει τόσο ένα μίνιμουμ ευημερίας όσο και μια διαδικασία ατέρμονης ανάπτυξης της συμμετοχής, της δημιουργικότητας, της ολοκλήρωσης της προσωπικότητας των πολιτών, τέτοια που ενδεχομένως ακόμα δεν μπορούμε να τη φανταστούμε.
Έτσι, οποιαδήποτε κριτική γίνεται για την Κούβα μέσα από τη ματιά της σοσιαλιστικής προοπτικής, πραγματιστική και διαλεκτική, με σεβασμό και ευγνωμοσύνη για τους αγώνες και τα επιτεύγματα του ηρωικού λαού της, είμαι σίγουρος πως είναι ευπρόσδεκτη και επωφελής, για να μην πω αναγκαία.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ "ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ" της 19-20.6.21