Πριν ακριβώς 60 χρόνια, η Επαναστατική Κούβα αντιμετώπισε την οργανωμένη από τη CIA, με εντολή της κυβέρνησης των ΗΠΑ, απόβαση 1500 αντεπαναστατών στον Κόλπο των Χοίρων.
Όπως επιγραμματικά περιγράφει ο Φιντέλ Κάστρο στο άρθρο «Ο αδερφός Ομπάμα», στην τελευταία του καίρια πολιτική παρέμβαση-απάντηση στην υποκριτική επίθεση ειρήνης του αμερικανού προέδρου και ειδικότερα στην ομιλία του Ομπάμα στο Θέατρο «Αλίσια Αλόνσο» της Αβάνας το Μάρτη του 2016:
«Το 1961, μόλις δύο χρόνια και τρεις μήνες από το θρίαμβο της Επανάστασης, μια μισθοφορική δύναμη με κανόνια και βαριά οπλισμένο πεζικό, εξοπλισμένη με αεροπλάνα, εκπαιδευμένη και συνοδευόμενη από πολεμικά πλοία και αεροπλανοφόρα των Ηνωμένων Πολιτειών, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στη χώρα μας. Τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογήσει αυτή την εν ψυχρώ επίθεση, που κόστισε στη χώρα μας εκατοντάδες απώλειες με νεκρούς και τραυματίες. Πουθενά δεν αναφέρεται ότι από τη φιλο-γιάνκικη ομάδα επίθεσης δεν μπόρεσαν να εκκενώσουν έστω και έναν μισθοφόρο. Μαχητικά αεροπλάνα των γιάνκηδων παρουσιάστηκαν στα Ηνωμένα Έθνη, σαν εξοπλισμός των εξεγερμένων Κουβανών.»
Η επίθεση αυτή ήταν το επιστέγασμα της προσπάθειας του προέδρου των ΗΠΑ Αϊζενχάουερ να αντιμετωπίσει με οποιαδήποτε μέσα τη θυελλώδη εξέλιξη της επαναστατικής διαδικασίας που σε δύο μόλις χρόνια είχε καταφέρει, στηριγμένη στην επαναστατική ορμή του λαού, να καταστρέψει το αμερικανόδουλο πλουτοκρατικό δικτατορικό κράτος και τα βασικά στηρίγματα της νεοαποικιακής εξάρτησης.
Χαρακτηριστικά, το Μάρτη και το Μάη του 1959 η επαναστατική κυβέρνηση ψήφισε νόμους με τους οποίους εθνικοποιήθηκε η Τηλεφωνική Εταιρία Κούβας, θυγατρική της αμερικανικής ΙΤΤ, απαλλοτριώθηκαν τα κτήματα πάνω από 400 εκτάρια και απαγορεύθηκε η ξένη ιδιοκτησία γης. Το Φεβρουάριο του 1960 υπογράφηκε εμπορική συμφωνία με τη Σοβιετική Ένωση για την πώληση 5.000.000 τόνων ζάχαρης και την αγορά αργού πετρελαίου και άλλων πρώτων υλών και μηχανημάτων. Ταυτόχρονα η Κούβα εξασφάλιζε και χαμηλότοκο δάνειο 100 εκατ. δολαρίων.
Μετά απ’ αυτά η κυβέρνηση του Προέδρου Αϊζενχάουερ εκπόνησε μυστικό σχέδιο ανατροπής της επαναστατικής κυβέρνησης που περιλάμβανε μια ισχυρή προπαγανδιστική εκστρατεία ενάντια στο επαναστατικό καθεστώς, διακοπή των αγορών ζάχαρης και της παράδοσης πετρελαίου και την οργάνωση παραστρατιωτικής δύναμης από εξόριστους Κουβανούς για την πραγματοποίηση στρατιωτικής εισβολής.
Εφαρμόζοντας το σχέδιο αυτό, και ενώ είχαν ήδη αρχίσει εκπομπές με αντεπαναστατικό περιεχόμενο από ραδιοφωνικούς σταθμούς δημιουργημένους από τη CIA, τον Ιούνιο του 1960 τα διυλιστήρια της Shell, της Esso και της Texaco στην Κούβα αρνούνται να επεξεργαστούν το σοβιετικό πετρέλαιο. Η επαναστατική κυβέρνηση τα εθνικοποιεί καθώς και όλες τις αμερικανικές τράπεζες. Σε απάντηση οι ΗΠΑ επιβάλλουν οικονομικό αποκλεισμό. Οι διπλωματικές σχέσεις Κούβας-ΗΠΑ διακόπτονται τον Ιανουάριο του 1961.
Παράλληλα, η επιθετικότητα των ΗΠΑ εκδηλώνεται ανοικτά, με σαμποτάζ και τρομοκρατικές επιθέσεις και με προσπάθεια οργάνωσης ένοπλων αντεπαναστατικών ομάδων στην Κούβα. Μετά από εντολή του επόμενου προέδρου Τζον Κένεντι να εκτελεστεί το σχέδιο της στρατιωτικής εισβολής, στις 15 Απρίλη 1961, βομβαρδιστικά «άγνωστης εθνικότητας» βομβαρδίζουν αεροδρόμια και καταστρέφουν το 27% των μαχητικών αεροσκαφών της Κούβας. Δύο μέρες αργότερα 1500 Κουβανοί αντεπαναστάτες και μισθοφόροι, εκπαιδευμένοι από τη CIA σε στρατόπεδο στη Γουατεμάλα, επιχειρούν απόβαση στον κόλπο των Χοίρων, ενώ το νησί περικυκλώνεται από αμερικανική αρμάδα από ένα αεροπλανοφόρο, ένα ελικοπτεροφόρο, οχτώ καταδρομικά, υποβρύχια και πολλά άλλα μικρότερα πολεμικά πλοία.
Ο «αρχηγός» της αντεπανάστασης Καρντόνα «έφθασεν εις την νήσον». Ενδιαφέρον είναι ότι η εισβολή συνέπεσε χρονικά με την επίσημη επίσκεψη του Κ. Καραμανλή στις ΗΠΑ.
Σε τρεις μέρες ο επαναστατικός στρατός και η αεροπορία τους συντρίβουν. Δύο από τα 4 μεταγωγικά πλοία βυθίζονται, αρκετά αεροπλάνα καταρρίπτονται, 4 αμερικανοί πιλότοι και 200 αντεπαναστάτες σκοτώνονται στη μάχη και άλλοι 1200 αιχμαλωτίζονται.
Με τα γεγονότα αυτά τελειώνει η πρώτη φάση της Επανάστασης, καθώς επιβεβαιώνεται η κυριαρχία της, η πλατιά συμμετοχή του λαού και θεμελιώνεται η βούληση για τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης σοσιαλιστικής κοινωνίας, όπως διακήρυξε ο Φιντέλ Κάστρο σε μια τεράστια Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση λίγες μέρες μετά τη νίκη.
Η αποτυχημένη εισβολή προκάλεσε την άμεση αντίδραση της Σοβιετικής Ένωσης που με ανακοίνωση της κυβέρνησης, αλλά και με προσωπικό τηλεγράφημα του Ν. Χρουστσόφ προς τον Κένεντι δήλωνε πως οποιαδήποτε επέμβαση στην Κούβα θα ήταν δυνατό να προκαλέσει παγκόσμια σύρραξη.
Σε αντίθεση με τη Σοβιετική Ένωση, τις σοσιαλιστικές χώρες και τη Γιουγκοσλαβία που καταδίκασαν την εισβολή, οι υπόλοιπες χώρες δεν πήραν θέση «...μηδέ των συμμάχων των ΗΠΑ εξαιρουμένων. H Γαλλία, η M. Βρετανία και η Ισπανία, όπως φαίνεται από τις πρεσβευτικές εκθέσεις των ελλήνων πρέσβεων B. Καλευρά, Γ. Σεφεριάδη και Γ. Ορφανίδη, απέδιδαν «ελαφρότητα επικίνδυνη διά την παγκόσμιον ειρήνην» στις ΗΠΑ. Αυτό το πιστοποιούσε από συνομιλίες με ομολόγους του, ξένους πρέσβεις στην Ουάσιγκτον, ο εκεί έλληνας πρέσβης A. Λιάτης. Θέση απέφυγε να πάρει και ο Νεχρού» (Διπλωματικό και Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, Φωτεινή Τομαή, «Το Βήμα»).
Θλιβερή εξαίρεση αποτέλεσε η δήλωση στήριξης της αμερικανικής επέμβασης του Έλληνα πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή κατά την επίσκεψή του στις ΗΠΑ, την οποία καυτηρίασε η «Αυγή» (22.4.61) κατηγορώντας τον για δουλικότητα.
Διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες έγιναν στη Μόσχα, όπου χρειάστηκε η κινητοποίηση της αστυνομίας και του στρατού για να συγκρατηθεί το μεγάλο πλήθος διαδηλωτών μπροστά από την αμερικάνικη πρεσβεία, στο Ανατολικό Βερολίνο, στην Πράγα, στο Τόκιο, στην Ινδία, στις ίδιες τις ΗΠΑ και σε πολλές πρωτεύουσες και πόλεις της Λατινικής Αμερικής, που εξελίχθηκαν σε μάχες ανάμεσα στους διαδηλωτές και τις δυνάμεις καταστολής.
Στη χώρα μας, έγινε μεγάλος αριθμός διαδηλώσεων από συνδικαλιστικές και επαγγελματικές οργανώσεις ενάντια στην εισβολή, που παράλληλα ζητούσαν την απομάκρυνση των αμερικανικών πυρηνικών βάσεων.
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην ηρωική πράξη, για τις συνθήκες του μετεμφυλιακού αστικού κράτους, του Στέφανου Βελδεμίρη που με μια ομάδα συντρόφων του κατέλαβαν το Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης και κρέμασαν πανό με το σύνθημα: «Κάτω τα χέρια από την Κούβα». Το πανό αυτό το είδε και το διάβασε ολόκληρη η Θεσσαλονίκη.
Ο Στέφανος Βελδεμίρης, παιδί αγωνιστών του ΚΚΕ, οργανωμένος στην παράνομη κομμουνιστική νεολαία και αργότερα στην ΕΔΑ, ήταν δραστήριο συνδικαλιστικό και πολιτικό στέλεχος. Η πλούσια δράση του, η απήχηση της δυναμικής προσωπικότητάς του και η αποτελεσματικότητα των συνδικαλιστικών και πολιτικών του προσπαθειών και, ίσως όχι λιγότερο, η διεθνιστική του πράξη για την υποστήριξη της κουβανικής επανάστασης, τον έκαναν στόχο των κρατικών οργάνων. Έτσι, μέσα στο όργιο τρομοκρατίας που επικράτησε κατά την προεκλογική περίοδο των εκλογών «βίας και νοθείας» του 1961 από το στρατό, τη χωροφυλακή, τα ΤΕΑ, την ΚΥΠ και άλλους μηχανισμούς, στις 26 Οκτώβρη 1961, τρεις μέρες πριν από τις εκλογές, ο Στέφανος Βελδεμίρης πυροβολήθηκε θανάσιμα από χωροφύλακα την ώρα που μοίραζε προκηρύξεις μαζί με συναγωνιστή του.
Και δε φοβόμαστε πια, Στέφανε
μη και κοπεί το φως
μη κι απομείνουμε στη μέση
καθώς διαβάζουμε τον ύμνο της ελευθερίας
που υπέγραψες με το αίμα σου.
(Απόσπασμα από την
«Ωδή στον Στέφανο Βελδεμίρη»
του Γιάννη Ρίτσου)