54 Χρόνια απο την απόβαση στην Χοίρων

Μεταξύ 17 και 19 Απριλίου του 1961, μια δύναμη κρούσης από Κουβανούς μισθοφόρους, καθοδηγούμενη από την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ, προσπάθησε να εισβάλει στο έθνος της Καραϊβικής, την Κούβα. Μέσα σε τρεις ημέρες η προσπάθεια απέτυχε παταγωδώς, καθώς πάνω από 100 εισβολείς σκοτώθηκαν και πάνω από 1.000 συνελήφθησαν. Πενήντα τέσσερα χρόνια αργότερα, αυτό το ιστορικό γεγονός παραμένει ένα ευαίσθητο σημείο στις αφηγήσεις των γερακιών του ψυχρού πολέμου. Ψυχροπολεμικοί πολεμιστές και σκληροπυρηνικοί δεξιοί στις ΗΠΑ εξακολουθούν να το βλέπουν ως προσβολή και ταπείνωση, που απαιτεί τιμωρία και επανόρθωση. Ωστόσο, για τους προοδευτικούς και αντιιμπεριαλιστές σε όλο τον κόσμο, η αναφορά στον «Κόλπο των Χοίρων» -γνωστό στον ισπανόφωνο κόσμο ως Playa Giron– προκαλεί χαρά και πανηγύρι: Οι Ηνωμένες Πολιτείες, μια αυτοκρατορία συνηθισμένη να επιβάλλεται ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες γωνιές του κόσμου, δεν μπόρεσε να υπερισχύσει και να επιβάλει τη θέλησή της σε μια νησιωτική χώρα 90 μίλια μακριά από τις ακτές της. Τελικά, η αυτοκρατορία μπορούσε να ηττηθεί.

Η εισβολή πραγματοποιήθηκε κατά τους πρώτους μήνες της διοίκησης του Τζον Φ. Κένεντι αλλά είχε σχεδιασθεί και προγραμματιστεί στη διάρκεια της προηγούμενης προεδρίας του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. Τον Ιανουάριο του 1959, ο κουβανός δικτάτορας Φουλχένσιο Μπατίστα ανετράπη από μια λαϊκή ένοπλη εξέγερση με επικεφαλής τον Φιδέλ Κάστρο, μια εξέλιξη που θα άλλαζε ριζικά την πολιτική της Λατινικής Αμερικής και την πολιτική των ΗΠΑ για τη Λατινική Αμερική από τότε. Πριν τελειώσει εκείνη η χρονιά, η άποψη όλων στην Ουάσιγκτον ήταν ότι οι επαναστατικές αλλαγές που πραγματοποιούνταν στη νέα Κούβα δεν επιτρεπόταν να συνεχιστούν.

 Τον Μάρτιο του 1960 ο Πρόεδρος Αϊζενχάουερ ενέκρινε την άκρως απόρρητη Επιχείρηση JMARC για την ανατροπή του Κάστρο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ίδιου του υπουργείου εξωτερικών (State Department) για την επιχείρηση στον Κόλπο των Χοίρων: «το Μάρτιο του 1960 ο Πρόεδρος Ντουάιτ Ντ. Αϊζενχάουερ ανέθεσε στην Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (CIA) να εκπονήσει ένα σχέδιο εισβολής στην Κούβα και ανατροπής του καθεστώτος του Κάστρο. Η CIA οργάνωσε μια επιχείρηση στην οποία εκπαίδευσε και χρηματοδότησε μια δύναμη κρούσης από εξόριστους Κουβανούς αντεπαναστάτες που σχηματίστηκε ως η ένοπλη πτέρυγα του Δημοκρατικού Επαναστατικού Μετώπου, που είναι γνωστή ως Ταξιαρχία 2506».

«Στα τέλη του 1959, η κυβέρνηση Αϊζενχάουερ και η CIA είχαν αποφασίσει ότι ο Φιντέλ Κάστρο ήταν ένα εργαλείο του κομμουνισμού και σύμμαχος της Σοβιετικής Ένωσης», σύμφωνα με το Κέντρο Μελετών της CIA. Ο αναπληρωτής Διευθυντής Σχεδιασμού της CIA, Ρίτσαρντ Μπίσελ, «τον Φεβρουάριο του 1961 υποστήριξε ότι η λαϊκή δυσαρέσκεια προς το καθεστώς του Κάστρο θα μπορούσε να μετατραπεί σε ενεργητική αντίσταση μόνο μετά από ένα εξωτερικό σοκ».

«Η άνοιξη του 1961, θεωρήθηκε ως η τελευταία ευκαιρία για να πραγματοποιηθεί ένα τέτοιο σοκ (χωρίς στην πραγματικότητα να εμπλακούν τα στρατεύματα των ΗΠΑ) πριν ο στρατός του Κάστρο να παραλάβει νέες αποστολές όπλων από το Ανατολικό Μπλοκ. Η εκπαιδευμένη από τη CIA Κουβανοί εξόριστοι θα καταλάμβαναν μια απομονωμένη περιοχή κατά μήκος της νότιας ακτής της Κούβας, επιτρέποντας εξόριστους πολιτικούς ηγέτες να επιστρέψουν στο νησί και να προσφέρουν στον λαό μια δημοκρατική εναλλακτική λύση απέναντι στον Κάστρο. Υποθέτοντας ότι η δύναμη κρούσης των εξόριστων θα αποκτούσε τον εναέριο έλεγχο και θα σταθεροποιούσε τα προγεφυρώματά της, τότε τα αεροσκάφη της Ταξιαρχίας απαρχαιωμένα αλλά ισχυρά βομβαρδιστικά Β-26 που είχαν αγοράσει στη μαύρη αγορά), θα ακύρωναν την αριθμητική υπεροχή του κουβανικού στρατού και θα αποδείκνυαν στον κουβανικό λαό την ανικανότητα του Κάστρο. 

Έμπνευση γι’ αυτή την επιχείρηση αποτέλεσε μια επιτυχημένη επέμβαση της CIA στη Γουατεμάλα το 1954, γνωστή με τη μυστική κωδική ονομασία PBSUCCESS. Σε αυτή την επιχείρηση, την πρώτη μεγάλη επιχείρηση της υπηρεσίας στη Λατινική Αμερική, αξιωματικοί του στρατού εξεγέρθηκαν και ανέτρεψαν τον εκλεγμένο πρόεδρο Χακόμπο Αρμπένς με τη βοήθεια των δυνάμεων που εισέβαλαν από τη γειτονική Ονδούρα και το Ελ Σαλβαδόρ, και με την αεροπορική κάλυψη που παρείχαν τα αεροπλάνα της Εθνοφρουράς του Πουέρτο Ρίκο. Μια σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο επιχειρήσεων ήταν ότι στην Κούβα θα μπορούσε να γίνει εισβολή από τη θάλασσα. Η επιλεγείσα τοποθεσία, ο Κόλπος των Χοίρων, είναι στη νότια ακτή του νησιού, προκειμένου να δίνει στις ΗΠΑ τη δυνατότητα της άρνησης (ΣτΜ: ανάμειξης). Η δύναμη εισβολής εκπαιδεύτηκε στη Γουατεμάλα και στο νησί Βιέκες του Πουέρτο Ρίκο και ο στόλος της στάλθηκε στην αποστολή του από το Πουέρτο Καμπέσας της Νικαράγουας. Σε καμία περίπτωση δεν έπρεπε να γίνει δημόσια γνωστή η ανάμειξη των ΗΠΑ καθώς αυτή η παραστρατιωτική επιχείρηση παραβίαζε ξεκάθαρα τους Χάρτες των Ηνωμένων Εθνών και του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (OAS) καθώς και τους νόμους και το Σύνταγμα των ίδιων των ΗΠΑ.

Όσο πλησίαζε η αντίστροφη μέτρηση για την εισβολή, το μυστικό της CIA έγινε κάτι σαν αστείο. Σύμφωνα με τη Βιβλιοθήκη Τζον Φ. Κένεντι: «Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης να κρατήσει μυστικά τα σχέδια της εισβολής, αυτά έγιναν πασίγνωστα στους εξόριστους Κουβανούς στο Μαϊάμι. Μέσω της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Κούβας, ο Κάστρο από τον Οκτώβριο του 1960 έμαθε για τα στρατόπεδα εκπαίδευσηςτων ανταρτών στη Γουατεμάλα και ο Τύπος ανέφερε ευρέως τα γεγονότα όπως αυτά εκτυλισσόταν».

Πριν την εισβολή στην Κούβα προηγήθηκε την αυγή της 15ης Απριλίου μια επίθεση από βομβαρδιστικά Β-26 σε τρία στρατιωτικά αεροδρόμια. 

Η επιδρομή υποτίθεται ότι θα κατέστρεφε την αεροπορική δύναμη της Κούβας αλλά τα επιτιθέμενα αεροπλάνα, που στάλθηκαν από τη Νικαράγουα, έχασαν πολλούς απότους στόχους τους και άφησαν αρκετά Κουβανέζικα πολεμικά αεροσκάφη άθικτα εναντίον των επερχόμενων εισβολέων.

Αργότερα εκείνο το πρωί, ο υπουργός Εξωτερικών της Κούβας Ραούλ Ρόα κατήγγειλε στα Ηνωμένα Έθνη στη Νέα Υόρκη, ότι οι ΗΠΑ ήταν πίσω από τις αεροπορικές επιθέσεις. Ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, Αλντάι Ε. Στίβενσον, αρνήθηκε κατηγορηματικά τη συμμετοχή της χώρας του στις επιθέσεις ή σεοποιαδήποτε επικείμενη εισβολή. Όλα τα ιστορικά αρχεία συμφωνούν ότι ο Στίβενσον δεν είχε ενημερωθεί για τα γεγονότα, και ότι είχε πράγματι εξαπατηθεί διαβάζοντας στον ΟΗΕ ένα χειρόγραφο της CIA. Όταν οιδηλώσεις του εκτέθηκαν ως ψεύδη, περιέγραψε το επεισόδιο ως τη μεγαλύτερη ταπείνωση της καριέρας του και σκέφτηκε σοβαρά να παραιτηθεί από τη θέση του.

Η δύναμη εισβολής αποβιβάστηκε στον Κόλπο των Χοίρων πριν από την αυγή της 17ης Απριλίου, όμως, σε λιγότερο από 72 ώρες είχε κατατροπωθεί από μια ισχυρή αντεπίθεση από τις Κουβανικές επαναστατικές δυνάμεις υπό την ηγεσία του Φιδέλ Κάστρο, ο οποίος πήγε προσωπικά στο πεδίο της μάχης. Οι νικημένοι εισβολείς επανειλημμένα ισχυρίστηκαν όλα αυτά τα χρόνια ότι η ευθύνη για την αποτυχία είναι του Προέδρου Κένεντι επειδή δεν έδωσε άδεια για εναέρια υποστήριξη και τη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ η οποία θεωρούν ότι θα αντέστρεφε την έκβαση της μάχης. 

Σχεδόν αμέσως άρχισαν οι αντεγκλήσεις, οι υποδείξεις υπευθύνων και οι έρευνες γι’ αυτό το κολοσσιαίο και ενοχλητικό φιάσκο. Ο Πρόεδρος Κένεντι διέταξε δύο έρευνες, μία που διενεργήθηκε από επιτροπή με επικεφαλής τον στρατηγό Μάξγουελ Τέιλορ και μια άλλη από τον Γενικό Επιθεωρητή της CIA, Λάιμαν Κερκπάτρικ. Και οι δύο έρευνες ρίχνουν την ευθύνη για την αποτυχία στον Κόλπο των Χοίρων εξ ολοκλήρου στη CIA.

Η 300 σελίδων έκθεση Κερκπάτρικ παρέμεινε μυστική μέχρι που αποχαρακτηρίστηκε το 1998, χάρη στην Πράξη Ελεύθερης Πληροφόρησης που ζήτησε η μη κυβερνητική οργάνωση Αρχείο Εθνικής Ασφαλείας.Σύμφωνα με τους New York Times, όλα τα αντίγραφα είχαν καταστραφεί εκτός από ένα, το οποίο ήταν κλειδωμένο βαθιά στο χρηματοκιβώτιο του γραφείου του διευθυντή της CIA.
Σύμφωνα με το Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας:

«Ο Κερκπάτρικ επιρρίπτει την ευθύνη για την αποτυχία ξεκάθαρα στη δική του υπηρεσία (ΣτΜ: CIA) και ιδιαίτερα στον κύριο αρχιτέκτονα της επιχείρησης, τον αναπληρωτή Διευθυντή Σχεδιασμού Ρίτσαρντ Μπίσελ. Η επιχείρηση χαρακτηρίστηκε από “κακό σχεδιασμό”, “κακή” στελέχωση, εσφαλμένη πληροφόρηση και υποθέσεις, και “αποτυχία να υποδειχθεί στον Πρόεδρο ότι η επιτυχία της είχε γίνει αμφίβολη”. Επιπλέον, “ η εύλογη δυνατότητα άρνησης ήταν μια αξιολύπητη ψευδαίσθηση” συμπέραινε η έκθεση. “Η υπηρεσία απέτυχε να αναγνωρίσει ότι όταν η επιχείρηση ξεπέρασε το στάδιο της αληθοφανούς άρνησης ξεπέρασε και τα όρια ευθύνης αλλά και την ικανότητα της υπηρεσίας” Στη συνοδευτική επιστολή του προς τον νέο διευθυντή της CIA, Τζον Μακ Κόουν, ο Κερκπάτρικ προσδιόριζε αυτό που αποκαλούσε “«μια τάση της υπηρεσίας να αποσιωπήσει τις ανεπάρκειες της CIA και μια απόπειρα της να ρίξει το σύνολο των ευθυνών για την αποτυχία της εισβολής σε άλλα τμήματα της κυβέρνησης, αντί να αναγνωρίσει τις αδυναμίες της υπηρεσίας”»

Οι αξιωματούχοι της CIA «χώθηκαν τόσο πολύ στην επιχείρηση ώστε έπαψαν να βλέπουν τους απώτερους στόχους». Ο προϋπολογισμός τους πολλαπλασιάστηκε από τα 4,4 εκατομμύρια δολάρια στα 46 εκατομμύρια δολάρια. 

Ωστόσο, η έκθεση καταπέλτης του Κερκπάτρικ δεν έμεινε αναπάντητη 

από την υπηρεσία. Ο Τζακ Φάιφερ, ένας υπάλληλος που εξελίχθηκε εντός των γραμμών για να γίνει επικεφαλής ιστορικός της CIA, πέρασε τη δεκαετία 1974-1984 γράφοντας μια «επίσημη ιστορία» για τον Κόλπο των Χοίρων, μια τεράστια πεντάτομη διάψευση στον Κερκπάτρικ στην οποία υπερασπίστηκε την υπηρεσία. Μόνο ο πέμπτος τόμος παραμένει ακόμα απόρρητος.Σύμφωνα με το Εθνικό Αρχείο Ασφαλείας,

ο τρίτος τόμος αυτής της ιστορίας «παρέχει τα πιο λεπτομερήδιαθέσιμα στοιχεία για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο Λευκό Οίκο, τη CIA και το υπουργείο Εξωτερικών κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Αϊζενχάουερ η οποία οδήγησε στην εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων». Περιέχει μερικές αναπάντεχες αποκαλύψεις, συμπεριλαμβανομένης της συμπαιγνίας της CIA με το οργανωμένο έγκλημα για να δολοφονήσουν τους κορυφαίους ηγέτες της Κουβανέζικης επανάστασης.«Το Νοέμβριο του 1960 ο Έντουαρντ Λάντσντέιλ, ένας ειδικός του στρατού των ΗΠΑ στα πραξικοπήματα,έστειλε στη δύναμη εισβολής έναν κατάλογο με 11 κορυφαίους Κουβανούς αξιωματούχους που ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΕΘΑΝΟΥΝ. Συμπεριλαμβανόταν οι Τσε Γκεβάρα, Ραούλ Κάστρο, Μπλας Ρόκα και Κάρλος Ραφαγιέλ Ροντρίγκες». Και ούτε λίγο ούτε πολύ, ο τρίτος τόμος υποστηρίζει ότι οι υπεύθυνοι της δύναμης κρούσης της CIA για την επίθεση δεν πίστευαν ότι η εισβολή θα μπορούσε να επιτύχει χωρίς να μετατραπεί σε ανοιχτή εισβολή με την υποστήριξη του στρατού των ΗΠΑ.

Αυτός ο τόμος είχε αποχαρακτηριστεί το 1998, αλλά δεν δημοσιεύθηκε μέχρι το 2005, όταν ο καθηγητήςΝτέιβιντ Μπάρετ του Κολλεγίου Βιλανόβα ανακάλυψε ένα αντίγραφο σε ένα αφανή φάκελο στα Εθνικά Αρχεία και το δημοσίευσε στην ιστοσελίδα του κολλεγίου.
Ο ακόμα απόρρητος πέμπτος τόμος του Φάιφερ «περιέχει μια ισχυρή διάψευση του πορίσματος Κερκπάτρικ περί υπαιτιότητας της CIA για τα γεγονότα στον Κόλπο των Χοίρων», λέει το Αρχείο Εθνικής Ασφαλείας. «Όπως και στο υπόλοιπο της επίσημης ιστορίας, ο ιστορικός της CIA υπερασπίζεται τη CIA έναντι της κριτικής του δικού του Γενικού Επιθεωρητή και επιδιώκει να απλώσει το “Ποιος έχασε την Κούβα”φταίξιμο σε άλλες υπηρεσίες και αρχές της κυβέρνησης των ΗΠΑ, κυρίως στον Λευκό Οίκο του Κένεντι».

Ο Φάιφερ ήθελε να αποχαρακτηριστεί αυτός ο πέμπτος τόμος ώστε να κατάφερνε να δημοσιεύσει ένα βιβλίο με το όνομά του, αλλά αυτό δεν έχει συμβεί. Τον Μάιο του 2014 σε ένα ακόμη κεφάλαιο τηςσυγκάλυψης για τον Κόλπο των Χοίρων, το Εφετείο των ΗΠΑ στην Περιφέρεια της Ουάσιγκτον έκρινε ότι ο τόμος πρέπει να παραμείνει απόρρητος.

«Η απόφαση της Περιφέρειας Ουάσιγκτον ρίχνει μια μπούρκα πάνω από τη γραφειοκρατία», δήλωσε επικριτικά ο Τομ Μπλάντον, διευθυντής του Εθνικού Αρχείου Ασφαλείας, ο ενάγων στην υπόθεση. «Οι Πρόεδροι έχουν μόλις 12 χρόνια μετά την λήξη της θητείας τους για να παρακρατήσουν τις συζητήσεις τους», σχολίασε, «και η Επιτροπή της Ομοσπονδιακής Τράπεζας απελευθερώνει τα επί λέξει αντίγραφα της μετά από πέντε χρόνια. Αλλά εδώ η Περιφέρεια Ουάσιγκτον έχει δώσει αθανασία στο γραφείο ιστορίας της CIA για τα σχέδια του, επειδή, όπως υποστηρίζει η CIA, αυτά τα σχέδια θα μπορούσαν “να «μπερδέψουν το κοινό”. ... Αν η απόφαση αυτή εφαρμοστεί για τα περιεχόμενα των Εθνικών Αρχείων των Ηνωμένων Πολιτειών, θα αποσυρθούν από τα ράφια πάνω από τα μισά όσων υπάρχουν εκεί», κατέληξε ο Μπλάντον. «Υπό τον τίτλο «Εσωτερική έρευνα της CIA

για την Επιχείρηση στον Κόλπο των Χοίρων”, ο πέμπτος τόμος 'Τόμος Πέντε περιέχει προφανώς την επιθετική άμυνα του Φάιφερ της CIA εναντίον μιας σκληρής εσωτερικής έρευνας του 1961 γραμμένης από ίδιο τον Γενικό Επιθεωρητή της υπηρεσίας η οποία καθιστούσε τη CIA αποκλειστικά υπεύθυνη για τις ελλείπεις εκτιμήσεις, τον ελαττωματικό σχεδιασμό και την ανικανότητα που οδήγησε στη γρήγορη ήττα της παραστρατιωτικής ταξιαρχίας των εξόριστων από το στρατό του Φιδέλ Κάστρο στο Μπάχια δε Κοτσίνος μεταξύ 17 Απριλίου και 20 Απριλίου 1961».
Αλλά πίσω από όλες τις ιδιοτελείς γραφειοκρατικές επιρρίψεις ευθυνών μετατοπίσεις, εκθέσεις, ανταπαντήσεις, συγκαλύψεις, κατηγορίες και αντικρούσεις, βρίσκεται μια αλήθεια που είναι πιο οδυνηρή για τον ιμπεριαλισμό και τους συμμάχους του. 

Πίσω από το σύνολο της εισβολής βρισκόταν η θεωρία ότι ο κουβανικός λαός θα ξεσηκωνόταν για να ανατρέψει την επαναστατική κυβέρνηση. Μετά την αποκάλυψη της εισβολής, ο κουβανικός λαός πράγματι ξεσηκώθηκε, αλλά το έκανε για να υπερασπίσει την επανάστασή του και να εκδιώξει τους μισθοφόρους της CIA. Και αυτή είναι η πιο σημαντική και διαχρονική αλήθεια για το Playa Giron.